این آفت روی اکثر خشکبار در انبار فعالیت میکند همچنین آفت مرکبات نیز محسوب می‌شود. این آفت همه جائی (Cosmopolite) بوده و در کشورهای مدیترانه‌ای روی محصول خرنوب فعالیت میکند.
پروانه کرم خرما Myelois(=Ectomyelois) decolor
سیکل زندگی این آفت مشابه شبپره خرنوب اما این آفت کمی بزرگتراز آن است و روی خرما دیده شده است.
شبپره هندی Plodia interpunctella Hb.
این آفت پلی فاژ و همه جائی می‌باشد. طول بدن حشره کامل 8 میلیمتر و عرض بدن با بالهای باز 16 تا 20 میلی متر است. در حدور یک سوم بالهای جلوئی در سمت قاعده به رنگ خاکستری روشن و دوسوم بقیه در سمت راس به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز است. در سر انبوهی از فلس دیده می‌شود که مانند منقاری به سمت جلو بدن کشیده شده است.
این آفت به اکثر محصولات انباری حمله میکند. هر پروانه ماده به صورت تک تک یا توده‌ای 150 عدد تخم خودر راروی مواد خوراکی قرار می‌دهد. لاروهای حاصل از تفریخ تخم به شدت تغذیه نموده و تار می‌تنند. طول دوره لاروی یک ماه است . و در سال 2-5 نسل دارد.
لاروهای این حشره و کرم ارد به شدت به وسیله زنبورهای پارازیتوئید Microbracon hebetor و Habrobracon juglandis (Braconidae) پارازیته می‌شوند.
پروانه موم خوارGalleria mellonella L.(Pyralidae Lep.)
پروانه موم خوار یا موم شب پره ای است به نسبت بزرگ که طول بدن آن 20 میلی متر و عرض بدن با بالهای باز 20 تا 30 میلی متر است رنگ آن بسیار متغیر است به طوریکه در نرها از سفید نقره ای تا خاکستری روشن همراه با چند لکه و در ماده ها از خاکستری تیره تا قهوه ای تغییر می کند.انتهای شکم در ماده ها باریک و کشیده و در نرها تا حدودی گرد است.فعالیت حشرات کامل به هنگام شب صورت می گیرد. و ورزها د رپناهگاههای مختلف به حالت استراحت به سر می برند.پروانه ها یک روز پس از ظهور جفت گیری نموده و ماده ها 24 ساعت بعد تخم ریزی را آغاز می کنند.تخم ها به صورت توده ای روی مواد غذایی گذاشته می شوند.هرماده در طول زندگی خود 200 تا 800 عدد تخم می گذارد.با توجه به توان تخمریزی بسیار زیاد،این حشره را به عنوان میزبان برخی زنبور های پارازیت پرورش و تکثیر می کنند.
تخم ها معمولاً بعد از 7 تا 10 تفریخ می شوند.لاروهای جوان ابتدا از عسل تغذیه می کنند و سپس به موم حمله می کنند و در درون موم تونل حفر می نمایند تونل های غذایی با تارهای ابریشمی سفید رنگ پوشیده می شود.
لاروهای بزرگ در شرایط کمبود غذا از لاروهای کوچک تغذیه می کنند(کانیبالیسم).
دوره ی لاروی در شرایط یکسان اکولوژیک بسیار متغیر استو از 22 تا 40 روز طول می کشد.لارو پس از رسیدن به رشد کامل محیط عذایی را ترک و برای شفیره شدن در پناهگاه مناسبی مستقر می شود و شروع به تنیدن پیله می کنند.برای این منظور لارو نخست به پیش شفیره و سپس به شفیره و حشره کامل تبدیل می شود.زمستان گذرانی این حشره در درون پیله به حالت پیش شفیره انجام می شود.طول یک نسل این آفت متغیر و از 30 تا 56 روز گزارش شده است.
لارو این پروانه در درجه اول یک آفت انباری است که از موم بویژه موم سیاه در انبارها ،مغازه ها ، و خانه های گرم تغذیه می کند.در درجه دوم به کندوهایی که به سبب عدم رسیدگی منظم ، فاقد اصول بهداشتی بوده و یا به علل مختلف ضعیف هستند نیز مورد حمله این آفت قرار می گیرند.پروانه موم در بیشتر نقاط ایران به ویژه در مناطق گرمسیری دیده شده است.
این آفت در شرایط مناسب به فاصله ی کوتاهی زنبوران عسل را وادار به مهاجرت می کند.زنبورداران باید علاوه بر تمیز و قوی نگه داشتن کندوهای محتوی کلنی زنبور عسل ،قابهای خالی را به طور منظم در کندوهای سالم قرار دهند و تمام منافذ آنها را به خارج ، به هر وسیله ممکن مسدود نمایند و یک قرص نستوکسین در هر کندو قرار دهند یا حدود 100 تا 200 گرم ---------- در کیسه یا پاکت کاغذی ریخته و داخل کندو و روی قاب ها قرار دهند.استفاده از thurinyiensi Bacillus نیز علیه این آفت متداول است.
خانواده Gelechidae
بید سیب زمینی Phthorimaea operculella zell.
آفت مهم سیب زمینی در بیشتر نقاط جهان است.لارو آفت نه تنها به غده های سیب زمینی بلکه به بادمجان ، گوجه فرنگ وتوتون حمله می کند.این آفت سابقاً از آفات قرنطینه ای کشور بود ولی در سال 1363 از کرج گزارش گردید.
حشره کامل به طول 7-6 میلی متر و عرض بدن با بالهای باز 12 میلی متر است.بالهای جلویی به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای با لکه های تیره پراکنده می باشد.
حشرات کامل پس از جفت گیری بعد از 10 تا 48 ساعت شروع به تخمریزی می کنند .هر پروانه ماده 40 تا 80 عدد تخم می گذارد.تخم ها به صورت تک تک یا توده ای در پشت برگ روی جوانه های بوته سیب زمینی ،خاک و در انبار روی غده ها اطراف چشم غده قرار می دهد.لارو جوان پس از تفریخ از تخم ، نخست پیرامون خود تارهای ابریشمی تنیده و پناهگاه لوله ای شکل بوجود می آورد،سپس در محل جوانه غده یا اپیدرم را سوراخ و ضمن تغذیه به تدریج وارد آن می شود.طول لارو حداکثر به 10 تا 12 میلی متر به رنگ سفید و تا حدودی در قسمت پشت بدن گلی رنگ در سطح بدن نقاط تیره رنگی حاوی مو دیده می شود.شفیره ها در داخل تونل لاروی با سطح گونی حاوی سیب زمینی یا شکاف در و دیوار دیده می شوند.دوره شفیرگی 10 تا 30 روز طول می کشد و تعداد نسل آن در سال به 6 نسل نیز می رسد.چندین لارو در یک غده دیده شده است.
کیسه های سیب زمینی را می توان با محلول نیم درصد لیندین از حمله آفت محفوظ داشت.
بید غلات sitotroga cerealelle
یکی از آفات مهم انباری است که لارو آن از محتویات دانه ای گندم،ذرت،جو،ارزن و چاودار تغذیه کرده و خسارت زیادی را وارد می کند.این آفت همه جایی بوده و در تمام طول سال فعال است.حمله آفت از مزرعه شروع می شود و در انبار ادامه می یابد.
حشره کامل به طول 6 میلی متر و عرض بدن با بال های باز 6 تا 12 میلی متر.بال های جلوئی باریک و در انتها نوک تیز به رنگ سفید مایل به زرد با چند لکه پراکنده در سطح آن.لاروهای این حشره علاوه بر خسارت کمی ضمن تغذیه فضولات خود را در درون دانه ها انباشته و همرا ه پوسته های لاروی و تارهای تنیده شده کیفیت دانه را به شدت دگرگون می سازند در نتیجه ارزش اقتصادی و مرغوبیت محصول پایین می آید.لاروها پس از رسیدن به رشد کامل ابتدا به وسیله آرواره های خود پوست دانه را به شکل دایره و به قطر یکی میلی متر به گونه ای می برند که حشره کامل با مختصر تکان آن آن را تکان زده و خارج شده و سپس در درون پیله تبدیل به شفیره می شوند.بهترین شرایط برای فعالیت این حشره دمای 25 تا 30 درجه و رطوبت 60% است.
زمستان به صورت پروانه کامل در انبار به سر می برند به محض گرم شدن هوا جفت گیری نموده و روی غلات به تعداد 40 تا 100 تخم توسط هر حشره قرار داده می شود.لاروهای تفریخ شده وارد دانه شده و تغذیه می کند.لارو کامل به 14-12 میلی متر می رسد.
خانواده Tinidae
مشهور به بید های پشم هستند.
بید لباس Tineolea biselliella
پروانه کوچکی که طول بدن حشره کامل 12 میلی متر و عرض بدن با بالهای باز 12-6 میلی متر است.
لارو بید لباس از مواد کراتینی مانند انساج پشمی،موئی و پرها و پرندگان تغذیه می کند.مواد سلولزی مانند انساج پنبه ای و نخی و ابریشم مصنوعی غذای مناسبی برای این حشره نیست ولی در صورت نبودن از این انساج تغذیه می کند.
بیدهای ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به طور پراکنده در روی پارچه و یا موادی که لاروها بتوانند از آنها تغذیه کنند می گذارند.هر ماده حدود 150-100 عدد تخم می گذارد که پس از 8 تا 10 روز تفریخ می شوند ولارو شروع به تغذیه می کند.لاروها پس از رشد کامل درون پیله ای که تنیده اند تبدیل به شفیره می گردند.این حشره در سال 2 تا 4 نسل دارد.بر اساس نتایج مطالعات انجام شده لاروهای حاصل از تخم های یک پروانه ماده در سال می توانند 30 کیلوگرم پشم را از بین ببرند.
برای جلوگیری از بید زدگی از گلوله ها یا پودر نفتالین یا نوارهای آلوده به گامکسان می توان استفاده نمود.
بید خز Tineola pellionella
پروانه کوچکی است به طول 12-9میلی متر و عرض بدن با بالهای باز 17-11 میلی متر است بالهای جلویی خاکستری شفاف با سه لکه تیره رنگ روی آن است.لارو این آفت از مواد پشمی مختلف ،مصنوعات پوستی و خز تغذیه کرده و زیان می رساند.
لارو بید خز برعکس بید لباس از باقیمانهد مواد تغذیه کرده همراه با تارهایی که متند برای خود پناهگاه می سازد این پناهگاه به صورت کیسه ای بدن لارو را در بر می گیرد. و این کیسه را با خود همیشه حمل می کند.لاروها موقع تغذیه قسمتی از بدن خود را از کیسه خارج کرده و هنگام استراحت کاملاً خود را در آن مخفی می کنند و فضولات را مرتباً از دهانه دیگر پناهگاه بع بیرون می ریزند.مواد مورد تغذیه این لارو عبارت از مواد کرآتین ،پارچه ها و پشمی-قالی ، ابریشم و خز.پس از طی دوره لاروی درون پناهگاه تبدیل به شفیره می گردند.وپس از 10 تا 15 روز حشرات کامل ظاهر می گردند این حشره در سال 2 تا 4 نسل دارد.مبارزه با آن مشابه بید لباس است.
بید قالی Trichophaga tepetzella
یکی از بزرگترین بیدهاست.عرض بدن با بالهای باز 24-20 میلی متر است.سر سفید رنگ،قفسه سینه و یک سوم بالهای جلویی قهوه ای و بقیه سطح بال ها سفید کرم و همراه با لکه های قهوه ایاست.اهمیت آن کمتر از در بید قبلی است و بیشتر به منسوجاتی که دارای بافت درشت هستند مثل قالی حمله می کنند.
بید ذرت Nemapogan(=tinea) granella L.
این آفت به ذرت و سایر غلات و همچنین خشکبار در انبار حمله می کند و در سال یک نسل دارد.
راسته Tysanura
خانواده Lepismatidae
دم موئی نقره ای Lepisma saccharina L.
بدن حشره بالغ از پولک های نقره ای و شفاف پوشیده شده است.طول حشره 12-11 میلی متر است.سه زائده مفصلی بلند در انتهای بدن دیده می شود.این حشره در اکثر نقاط دنیا دیده شده است.حشره بالغ در محلهای تاریک و مرطوب زندگی کرد.بعد از جفت گیری تعداد 100 عدد تخم خود را در شکافهای در ودیوار یا روی مواد غذایی به طور انفرادی یا دسته ای می گذارد.دوره ی انکوباسیون تخم 43 روز طول می کشد.دوره ی تکاملی حشره 2 تا 3 سال طول می کشد و حشره بالغ در شرایط مناسب 5/3 سال عمر میکند.این حشره به طور کلی در انبارها و منازل از مواد نشاسته ای ،آرد،شکر،شیرینیها،کاغذ،عکس،محصولات، چوبی،انساج نخی و پشمی و سایر مواد غذایی و همچنین پوست ریخته شده انسان تغذیه می کند.
راسته سوسری ها Blattodea
خانواده Blattidae
سوسری شرقی Blatta orieatolis
سوسری شرقی به رنگ سیاه و قهوه ای خیلی تند است .بالهای حشره نر رشد کافی کرده است در صورتیکه در حشره ماده هر دو جفت بال از بین رفته و یا خیلی کوچک هستند.طول حشره نر وماده حدوداً 5/2 سانتی متر است.
حشرات نر وماده جفت گیری نموده و بعد از 10 تا 15 روز شروع به تخم ریزی می کنند.کیسه تخم به مدت 12 ساعت تا 5 روز به انتهای شکم چسبیده و بعد در محل مناسب رها می کنند.یک حشره ماده در طول 4 روز 10-8 عدد کیسه تخم می گذارد.در 30 درجه سلسیوس تفریخ تخم 42 روز طول می کشد. در شرایط آزمایشگاه دوره ی تکامل این حشره 800-311 روز طول می کشد و عمر ماده بالغ 181-34 روز است.
سوسری ها به طور کلی از مواد بسیاری مانند غلات ،مواد قندی،آبجو،سیب زمینی ،فرآورده های آردی ،سبزیجات،محصولات حیوانی،و حتی اشیاء پشمی، پوست، عکس، کتاب،کاغذ،حیوانات مرده را مورد حمله قرار می دهند و از نظر بهداشتی و مواد غذایی را با فضولات خود و میکروبهائی که انتقال می دهند آلوده می کنند.
خانواده Blattellidae
سوسری آلمانی Blattella germanica
سوسری آلمانی به رنگ زرد و یا قهوه ای روشن بطول 5/1-1 سانتی متر.بالها در حشرات نر وماده رشد کرده است.بدن ماده ها نسبت به نرها پهن تر بوده و در روی سینه این حشرات دو باند طولی برنگ تیره وجود دارد.کیسه تخم برنگ قهوه ای براق است.
این سوسری در تمام نقاط دنیا وجود دارد .این حشرات بعد از جفت گیری 7-4 روز بعد از تخم ریزی می کنند.هر حشره ماده در طول عمر خود 7 عدد کیسه تولید می کند و در هر کیسه 40 عدد تخم قرار می گیرد.این حشره نیز کیسه تخم را تا زمان تفریخ با خود حمل می کند.دوره تکامل این حشره در دمای 30 درجه و رطوبت 70% 36 روز است.
خانواده Blattidae
سوسری آمریکایی
Periplaneta American L.
برنگ قرمز مایل به قهوه ای بطول 5/3 سانتی متر است. بال هل رشد زیادی کرده و طویل تر از بدن می باشند . شاخک ها تیر از بدن درازتر است . کیسه تخم پررنگ قرمز مایل به قهوه ای محتوی 16 عدد تخم می باشد و طول آن کمتر از 1 سانتی متر است . این حشرات در زیر زمین خانه ها و اطراف لوله های آب دیده می شوند . حشره ماده کیسه تخم را مدت چند ساعت تا چهار روز در انتهای شکم یا ........... حمل می کنند. دوره ی تکامل تخم 38 تا 49 روز است . یک حشره ماده در طول عمر خود تا 14 عدد کیسه تولید می کند . در 27 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حداقل 30% دوره تکامل حشره 6 ماه می باشد. حشره بالغ ماده 102 -588 روز و بطور متوسط 440 روز عمر می کند .
راسته Orthoptera
خانواده Gryllidae
سیر سیرک خانگی Gryllus domesticus
سر حشره بزرگ برنگ زرد مایل به قرمز با دو نوار عرضی قهوه ای بین شاخک ها و چشم ها است . شاخک ها موئی و بلند و سینه اول تقریباً چهار ضلعی می باشد طول حشره بالغ 12 تا 20 میلی متر است.
در تمام جهان انتشار دارد. در همه خانه ها ، انبارها و جاهای مرطوب وجود دارد . سیر سیرک ها خیلی فعال بوده و بیشتر شب ها حرکت و فعالیت می کنند . در حشره ماده 40 تا 170 عدد تخم می گذارد . دوره تفریخ تخم 8 تا 12 هفته و دوره پورگی 30 تا 32 هفته طول می کشد و در طول این مدت 9 تا 11 مرتبه جلد عوض می کنند.
این حشره از بقایای مواد غذایی همچنین از پشم ، پنبه ، لباس
ف کاغذ ، میوه و گوشت تغذیه می کند . حتی از حشرات مرده.
راسته دوبالان Diptera
مگس پنیر Piophila casei L. (Piophilidae)
مگس پنیر به طول 5-4 میلی متر و برنگ سیاه براق یا قهوه ای است . کوچکتر از مگس خانگی است و برخلاف مگس خانگی که بالها در هنگام استراحت بصورت مثلثی قرار می کیرد در این مگس بال ها در راستای بدن روی شکم قرار می گیرند.
بعد از جفت گیری هر مگس ماده حدود 60 عدد تخم خود را در سطح پنیری با مواد غذایی دیگر بصورت توده ای می گذارد .
دوره تفریخ تخم در دمای 21 درجه حدود 30 ساعت طول می کشد . لاروها بشدت از پنیر تغذیه می کنند و طول آن ها در آخرین مرحله ی رشدی به 8 تا 10 میلی متر می رسند .طول ئوره ی لاروی 8 تا 15 روز بطول می انجامد . این لارو در سنین پایین می خزد ولی در سنین بالا با جهش های عمودی جابجا می شود شبیه فنر خود را گرد کرده و باز می شود به این دلیل به آن کرم جهنده نیز می گویند. یک لارو در ظرف 10 دقیقه بطور متوسط متواند پنجاه بار تا ارتفاع 20 سانتی متر به هوا پریده و در مجموع مسافتی برابر یک متر را طی کند.
لارو کامل در مکان های تاریک و به نسبت خشک و آرام تبدیل به شفیره می شود و معمولاٌ زمستان را بصورت شفیره یا لارو کامل می باشد . در سال تا 60 نسل می تواند داشته باشد .
لارو این حشرات نه تنها از پنیر بلکه از مواد گوشتی شور ، دودی بویژه گ.شت خوک تغذیه می کند . از فراورده های گوشتی مانند ژامبون ، سوسیس ،ماهی دودی خشک ، مواد چربی ، قارچ و .... تغذیه می کند و زیان های قابل توجهی به بار می آورد . گاهی لارو جوان با تخم همراه مواد غذایی آلوده وارد دستگاه گوارش انسان شده و در روده ها مستقر و موجب ورم های موضعی و خونریزی های داخلی می شود و myiases همچنین این مگس می تواند برخی از عوامل بیماری زا را به انسان منتقل می نماید .
نویسنده: دکتر آیدین زیبایی و دکتر رقیه حبیبی
׀ تاریخ: یک شنبه 13 آبان 1391برچسب:,
׀ موضوع: <-CategoryName->
׀
منوی اصلی
